Risicothema 4: Oudere (e-)fietser

Vanwege de groeiende groep ouderen in bevolkingsopbouw en in deelname aan het verkeer, in combinatie met het aandeel aan slachtoffers op de fiets en het gebruik van de e-bike als nieuwe vervoermiddel, wordt deze groep kwetsbare en onervaren verkeersdeelnemers als risico aangemerkt.

Het aandeel 60-69 jarigen is in de periode 2015 – 2020 afgenomen met ca 0.2%. Het aandeel 70-plussers is echter gestegen met 2% waardoor het aandeel 60+’ers dus is gegroeid in de bevolkingsopbouw. Ook de prognoses (PBL, 2019) voor 2035 en 2050 laten zien dat er in de gemeente Bergen op Zoom een vergrijzing wordt verwacht met een toename van 3000 naar 7000 80+’ers in 2050. De vergrijzing in Bergen op Zoom ligt redelijk gelijk met Roosendaal en Etten-Leur, die een vergelijkbare groei tussen 2015 en 2020 hebben doorgemaakt en ook een vergelijkbare prognose hebben voor 2050.

In de gemeente zijn enkele (CBS-gedefinieerde) wijken waar het aandeel ouderen (65-plussers, conform de CBS- gegevens) fors hoger dan gemiddeld (23%) is. In deze wijk is de kans op interactie met ouderen ook het hoogst. In de volgende wijken is het aandeel ouderen meer dan 30%:

  • Vestinggronden-Zuid (31%)

  • Zeekant (32%)

  • Meilust Noord (36%)

  • Warande-Oost (31%)

  • Verspreide huizen Heimolen (33%)

  • Augustapolder (39%)

  • Halsteren-Centrum (30%)

  • Verspreide huizen Vrederust (36%)

  • Verspreide huizen Oud Glymespolder (36%)

De landelijke trend is dat ouderen steeds langer mobiel blijven en dat ouderen steeds meer gebruik maken van ‘nieuwe’ vervoermiddelen zoals de elektrische fiets. De onervarenheid van de ouderen met deze nieuwe vervoermiddelen kan risico’s veroorzaken in het verkeer. Daarnaast laat de landelijke trend zien dat er een forse toename is van het bezit en gebruik van de e-bike (ANWB, 2020). De verwachting is dat deze trend zich doorzet in de komende jaren en daarmee een steeds groter onderdeel uit gaat maken van het fietssysteem in Nederland en de gemeente Bergen op Zoom.

De opkomst van de e-bike en speed-pedelecs zijn enkele van de ontwikkelingen die ervoor zorgen dat het steeds drukker wordt op de fietspaden en dat de kans op een ongeval groter wordt. Zo neemt het aantal voertuigsoorten die van dezelfde ruimte als de fiets gebruik maken toe en ook blijven ouderen steeds langer als fietser aan het verkeer deelnemen. Bovendien zijn er grote verschillen in massa, breedte en snelheid van al die verschillende vervoermiddelen die van het fietspad gebruik maken.

Kijkend naar de verkeersslachtoffers in de gemeente Bergen op Zoom dan betreft 29% iemand van 60 jaar of ouder. Dit aandeel is vergelijkbaar met Roosendaal (29%) en Etten-Leur (28%). Wanneer deze leeftijdscategorie nader wordt bekeken dan komt naar voren dat van de in totaal 80 letselslachtoffers van 60+ in de afgelopen 5 jaar, er 39 (49%) slachtoffer waren op de fiets of e-bike. In Roosendaal was dit 47% en in Etten-Leur 38%. De ouderen waren in Bergen op Zoom zowel op wegvakken als op kruispunten evenredig betrokken (beide 50%).